زوزه کشیدن گیربکس از جمله مشکلاتی است که بسیاری از صاحبان خودرو، چه با گیربکس دستی و چه اتومات، ممکن است با آن روبه رو شوند. این صدا که معمولاً به شکل ناله ای ممتد در هنگام حرکت یا حتی در حالت درجا به گوش می رسد، اغلب نشانه ای از وجود مشکلی جدی در سامانه انتقال قدرت خودرو است. علت زوزه کشیدن گیربکس را باید جدی گرفت، زیرا بی توجهی به آن ممکن است به خرابی های بزرگ تری منجر شود. در این مقاله از نیاز مردم تمامی دلایلی که می توانند زمینه ساز ایجاد صدای زوزه کشیدن گیربکس باشند را با زبانی ساده و تخصصی بررسی می کنیم.
کمبود روغن گیربکس
یکی از اصلی ترین دلایلی که می تواند علت زوزه کشیدن گیربکس باشد، کاهش سطح روغن درون آن است. روغن گیربکس در واقع حکم روان کننده ای را دارد که بین قطعات فلزی گیربکس قرار می گیرد و از ایجاد اصطکاک بیش از حد و تماس مستقیم آن ها جلوگیری می کند. حال اگر این روغن به هر دلیل، نظیر نشتی یا عدم بررسی دوره ای، کاهش یابد، تماس مستقیم قطعات مانند چرخ دنده ها با یکدیگر، صدایی شبیه به زوزه کشیدن گیربکس را ایجاد می کند. این صدا مخصوصاً زمانی که خودرو در حال حرکت است، بیشتر شنیده می شود و نشانه ای واضح از وجود مشکل در سیستم روان کاری است. برای رفع این مشکل، ابتدا باید سطح روغن بررسی شده و در صورت نیاز، روغن مناسب و باکیفیت به گیربکس اضافه شود. همچنین لازم است منبع نشتی شناسایی و رفع گردد.
از بین رفتن خاصیت روغن گیربکس
حتی اگر سطح روغن گیربکس مناسب باشد، اما خاصیت روان کاری خود را از دست داده باشد، باز هم ممکن است با زوزه کشیدن گیربکس مواجه شوید. روغن گیربکس دارای عمر مفیدی است که بسته به نوع خودرو، مدل و کارکرد آن، باید در فواصل زمانی مشخص تعویض گردد. استفاده طولانی مدت از روغن کهنه و بی کیفیت باعث می شود تا چسبندگی آن کاهش یابد و توانایی اش در کاهش اصطکاک بین قطعات را از دست بدهد. نتیجه این فرایند، افزایش اصطکاک و تولید صدایی همانند زوزه کشیدن گیربکس دستی یا اتومات خواهد بود. بنابراین توصیه می شود که همیشه به زمان تعویض روغن گیربکس توجه داشته باشید و حتماً از محصولات استاندارد استفاده کنید.
عدم مونتاژ صحیح گیربکس
یکی دیگر از دلایلی که می تواند باعث علت زوزه کشیدن گیربکس اتومات یا دستی شود، مونتاژ نادرست اجزای داخلی گیربکس است. این مشکل بیشتر در خودروهای صفر کیلومتر که به تازگی از کارخانه خارج شده اند یا خودروهایی که تعمیر گیربکس بر روی آن ها انجام شده، مشاهده می شود. چنانچه در هنگام تعمیر، چیدمان داخلی چرخ دنده ها و یاتاقان ها به درستی انجام نشده باشد یا از قطعات غیر استاندارد استفاده شده باشد، تداخل در عملکرد داخلی گیربکس می تواند صدایی شبیه به زوزه ایجاد کند. این نوع زوزه معمولاً با لرزش خفیف و عملکرد نامنظم همراه است و نیاز به باز کردن کامل گیربکس و انجام مونتاژ دقیق مجدد دارد.
فرسایش کلاچ در گیربکس دستی
در گیربکس دستی، یکی از مهم ترین بخش هایی که مستقیماً درگیر عملیات انتقال قدرت است، کلاچ می باشد. فرسایش کلاچ می تواند زمینه ساز زوزه کشیدن گیربکس دستی شود. زمانی که صفحه کلاچ یا سایر اجزای مرتبط با آن فرسوده شده باشند، در لحظه ای که راننده پدال کلاچ را فشار می دهد تا دنده را تعویض کند، صدایی همچون ناله یا زوزه از ناحیه گیربکس به گوش می رسد. این صدا معمولاً نشان دهنده آن است که صفحه کلاچ دیگر قادر به انتقال کامل نیرو نبوده و اصطکاک بیش از اندازه درگیر است. در چنین حالتی، تنها راه حل منطقی، تعویض کامل صفحه کلاچ است.
خرابی ماهک یا میل ماهک در گیربکس دستی
در سیستم گیربکس دستی، بخش هایی مانند ماهک و میل ماهک نقش مهمی در تعویض دنده ها دارند. این اجزا مسئول هدایت کشویی دنده و درگیر کردن چرخ دنده های مربوطه با یکدیگر هستند. حال اگر هر یک از این قطعات دچار مشکل شوند، به ویژه شکستن فنر یا ساچمه ماهک، یا فرسایش میل ماهک، فرآیند تعویض دنده به درستی صورت نمی گیرد. در این حالت نه تنها راننده احساس سفتی یا گیر کردن در دسته دنده را تجربه می کند، بلکه ممکن است صدایی همچون زوزه کشیدن گیربکس نیز از ناحیه جعبه دنده شنیده شود. این صدا مخصوصاً در هنگام تعویض دنده، یا بلافاصله پس از آن، بیشتر نمود پیدا می کند. راهکار اصلی در این مواقع، باز کردن گیربکس و تعویض قطعات آسیب دیده با نمونه های باکیفیت و استاندارد است.
سایش یا لقی یاتاقان های گیربکس
وجود یاتاقان ها در گیربکس، امکان چرخش روان قطعات را فراهم می کند. اما همان طور که انتظار می رود، این قطعات نیز در معرض سایش و لقی هستند. وقتی یاتاقان ها دچار لقی یا فرسودگی شوند، تعادل در حرکت چرخ دنده ها از بین می رود و تماس غیرعادی بین اجزا به وجود می آید. این تماس غیر طبیعی منجر به زوزه کشیدن گیربکس هنگام گاز دادن یا حتی در حرکت عادی می شود. این نوع صدا اغلب عمیق تر و یکنواخت تر از صداهایی است که بر اثر کلاچ یا روغن ایجاد می شود. تعویض به موقع یاتاقان ها می تواند از آسیب بیشتر به گیربکس جلوگیری کند.
استفاده از مکمل روغن گیربکس
در برخی موارد، مخصوصاً زمانی که سایش قطعات هنوز به مرحله بحرانی نرسیده، می توان از مکمل روغن گیربکس استفاده کرد. این مکمل ها با فرمولاسیون نانو سرامیکی خود، لایه ای محافظ روی سطوح چرخ دنده ها تشکیل می دهند و اصطکاک را به طور محسوسی کاهش می دهند. نتیجه این فرایند، کاهش یا حتی از بین رفتن زوزه کشیدن گیربکس ماشین در سرعت پایین یا بالا خواهد بود. البته باید دقت داشت که مکمل ها جایگزین تعمیر نیستند و تنها در شرایط خاص می توان از آن ها به عنوان راهکار موقت یا تکمیلی استفاده کرد.
بی توجهی به صدای زوزه و عواقب آن
شاید برخی رانندگان تصور کنند که زوزه کشیدن گیربکس مسئله ای جزئی و بی اهمیت است، اما واقعیت این است که این صدا نشانه ای از بروز یک مشکل ساختاری در جعبه دنده است. با گذشت زمان و عدم رسیدگی، ممکن است مشکل از یک یاتاقان ساده به خرابی کل سیستم انتقال قدرت منجر شود. بنابراین هرگاه صدایی غیرعادی از ناحیه گیربکس شنیدید، اولین اقدام باید مراجعه به یک تعمیرکار متخصص و بررسی کامل باشد.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم به طور کامل به علت زوزه کشیدن گیربکس بپردازیم. همان طور که مشاهده کردید، عوامل مختلفی می توانند زمینه ساز ایجاد این صدای آزاردهنده باشند؛ از کمبود روغن گیربکس گرفته تا فرسایش کلاچ یا خرابی یاتاقان ها. شناخت دقیق این دلایل به شما کمک می کند تا در زمان مناسب وارد عمل شده و از تحمیل هزینه های سنگین جلوگیری کنید. توصیه نهایی ما این است که نسبت به هر گونه زوزه کشیدن گیربکس دستی و اتومات حساس باشید و بلافاصله برای بررسی علت آن اقدام نمایید. توجه به این صداها نه تنها آرامش شما را در رانندگی حفظ می کند، بلکه عمر مفید گیربکس خودروتان را نیز افزایش می دهد.
